Aktywność i zachowanie

Agama brodata jest gatunkiem aktywnym w ciągu dnia. Przez większość osób jest to postrzegane jako niewątpliwa zaleta. Trzeba jednak pamiętać, że jeśli przez pracę i inne zajęcia nie ma nas w domu od rana do późnych godzin wieczornych agama nie będzie najlepszym wyborem.

Aktywność agamy uzależniona jest w dużej mierze od jej wieku. Młode osobniki, zwłaszcza do 6 miesiąca życia są zazwyczaj bardzo aktywne, chętnie spacerują po terrarium i żywo rozglądają się za pożywieniem. Po osobnikach dorosłych nie ma co spodziewać się niezwykłej aktywności. Agamy z natury prowadzą dość statyczny tryb życia i sytuacja, w której agama przez cały dzień siedzi pod lampą grzewczą i się nie rusza nie jest niczym niezwykłym. Przez wiele osób spokojny tryb życia agam jest błędnie interpretowany a agamy okrzyknięte są mianem leniwych i niewymagających zbyt wiele miejsca. Jaka jest przyczyna takiego zachowania? W naturze dzikie osobniki siedzą i czekają na pojawienie się ofiary zamiast biegać i jej szukać, taka jest ich naturalna strategia polowania. Aktywne poszukiwanie pożywienia dotyczy jedynie osobników młodych, które żywią się głównie owadami i ich zapotrzebowanie na ten rodzaj pokarmu jest naprawdę bardzo duże. Dlatego dorosłe agamy często bywają pokrzywdzone zbyt małym lokum z powodu rzekomego "lenistwa". Dodatkowymi czynnikami zmniejszającymi aktywność u zdrowych agam są najczęściej przekarmianie, zbyt małe terrarium, zbyt niska temperatura w terrarium i stres.

Poniżej przedstawiam typowe dla agam zachowania, które najczęściej budzą wątpliwości wśród opiekunów :

Zmiana barwy

Agamy w zależności od nastroju i samopoczucia mogą przyjmować barwę od jaskrawej i nasyconej kolorami do ciemnej, szarobrązowej a nawet niemal czarnej. Po przebudzeniu większość osobników robi się ciemna i odzyskuje żywe kolory dopiero po wygrzaniu się pod lampą grzewczą. Jeśli temperatura w terrarium jest zbyt niska, terrarium jest słabo oświetlone, jaszczurka narażona jest na stres lub przechodzi aklimatyzację i jest w nowym domu od niedawna najprawdopodobniej również przyjmie ciemne barwy. Ogólnie można przyjąć, że ciemne barwy są oznaką niezadowolenia i reakcją na odczuwany dyskomfort. Warto dodać, że ciemna barwa w większości przypadków łączy się z pojawieniem ciemnych "plam" pigmentu na brzuchu, często niepotrzebnie budzących niepokój wśród początkujących terrarystów. Kiedy agama wraca do normalnych kolorów plamy te znikają i nie są objawem żadnej choroby.

Długotrwale utrzymujące się ciemne barwy powinny wzbudzić niepokój gdyż mogą być objawem choroby. Należy wówczas dokładnie obserwować agamę, wskazane jest wykonanie badania kału pod kątem pasożytów i kontrola weterynaryjna.

Jasne barwy można zauważyć u agamy przebywającej w optymalnych warunkach, jest zrelaksowana, najedzona i czuje się komfortowo. Często wyjątkowo jasne, pastelowe barwy można zauważyć u agam w trakcie snu.

Pobudzenie spowodowane zalotami i burzą hormonów oraz chęć odstraszenia napastnika lub rywala też może powodować przybranie wyjątkowo jaskrawych barw.

Siedzenie z otwartym pyskiem

Takie zachowanie jeśli jest krótkotrwałe i sporadyczne nie powinno być objawem do niepokoju. Jest to naturalna metoda regulacji temperatury i wyrównania ciśnienia. Zazwyczaj agamy siedzą z otwartym pyskiem kiedy jest im zbyt ciepło. Jeśli jednak takie zachowanie utrzymuje się przez dłuższy czas należy przeanalizować warunki panujące w terrarium bo bardzo możliwe, że temperatura jest zbyt wysoka.

Kopanie w podłożu

To zachowanie może mieć kilka przyczyn. W przypadku samic intensywne kopanie w podłożu najczęściej zwiastuje złożenie jaj. Należy wówczas zapewnić samicy miejsce do ich złożenia - najlepiej umieścić w terrarium duży pojemnik z wilgotnym vermikulitem lub torfem. Warto również zaznaczyć, że składanie jaj dotyczyć może również samic, które nie miały kontaktu z samcem - wówczas takie jaja są niezapłodnione i nadają się jedynie do wyrzucenia ale nie zmienia to faktu, że samica musi mieć odpowiednie warunki do ich złożenia.

Kopanie może również oznaczać szykowanie sobie miejsca do zimowania lub po prostu kryjówki do spania. Często jeśli w terrarium jest zbyt ciepło lub nie ma zachowanego odpowiedniego gradientu temperatur agama kopie aby znaleźć chłodne miejsce, w którym będzie mogła się schłodzić.

Nadymanie oczu

Jeśli zjawisko występuje sporadycznie i po krótkim czasie wygląd oczu wraca do normy nie ma powodu do niepokoju. Takie zachowanie oznacza po prostu zbliżającą się lub trwającą wylinkę a w ten sposób agama ułatwia sobie usunięcie naskórka z okolic oczu poprzez jego naciąganie i rozluźnianie. Spuchnięcie oczu powinno niepokoić jedynie jeśli trwa przewlekle, wówczas powinno być skonsultowane z lekarzem weterynarii.

Rozkładanie brody

Jest to całkowicie naturalne zachowanie. Zaobserwować je można w szczególności u samców pobudzonych hormonalnie ale samice również potrafią szeroko rozkładać brodę, która w przypadku obu płci może przybierać ciemny, a nawet całkiem czarny kolor. Rozkładanie brody i ocenianie jej barwy nie jest w żadnym wypadku metodą rozpoznawania płci u agam. Czasem agama rozkłada brodę bez żadnego wyraźnego powodu np. ziewając ale równie dobrze może to być oznaka zaniepokojenia lub chęć odstraszenia intruza (w tym przypadku może chodzić o opiekuna, inną agamę lub nawet jej własne odbicie, które zobaczyła w szybie).

Ocieranie się o elementy wystroju

Takie zachowanie towarzyszy zazwyczaj linieniu (agama pozbywa się martwej, zbędnej warstwy naskórka). Bardzo intensywne ocieranie się o elementy wystroju można zauważyć podczas inwazji roztoczy. Wówczas zobaczymy na agamie małe, ciemne, ruszające się punkty. Są to małe pajęczaki przypominające kleszcze, które podobnie jak kleszcz żywią się krwią. W razie zauważenia roztoczy u agamy należy udać się do weterynarza w celu rozpoczęcia leczenia.

Pukanie w szybę

Jest to zachowanie wyjątkowo powszechne i niestety bardzo często wyuczone. Trzeba zacząć od tego, że w większości przypadków początkowy etap pukania w szybę jest całkowicie przypadkowy. Agama nie wie, że ją i świat zewnętrzny dzieli szyba i próbuje po prostu przejść na drugą stronę, zupełnie nieświadomie budząc w opiekunie odczucie, że jego pupil pragnie towarzystwa lub jest głodny. Kolejny krok jest już tak naprawdę niezależny od samej agamy i to opiekun uczy agamę uporczywego pukania w szybę. Agama posiada wystarczająco dużą zdolność uczenia się aby skojarzyć, że każde pukanie łapą w szybę skutkuje karmieniem "na zawołanie" lub wypuszczeniem z terrarium. To nie jest efekt tęsknoty za opiekunem tylko wyuczonego zachowania, które mimo, że początkowo wydaje się urocze szybko przeradza się w problem. Agamy karmione przy każdym puknięciu w szybę szybko robią się otyłe, zaczynają cierpieć na zaburzenia apetytu a dodatkowo jeśli właściciel zrezygnuje z dotychczasowej praktyki i postanowi ignorować pupila, będzie się musiał liczyć z prawdziwą desperacją i wielogodzinnym, nieustannym dobijaniem się agamy do szyby, które może trwać wiele dni a nawet mieć miejsce wieczorem lub w nocy bo agamy potrafią być bardzo uparte. Znam przypadki, w których agama z tego powodu zmieniała dom bo domownicy nie byli już w stanie znieść nieustannego hałasu, drapania i walenia w szybę. Z kolei wypuszczanie agamy na każde zawołanie oprócz bardzo prawdopodobnego stałego dobijania się agamy do szyby, będącego bardzo trudnym do zniesienia, niesie za sobą bardzo poważne, negatywne skutki zdrowotne. Pomijając negatywne skutki częstych i długich pobytów poza terrarium, czasem dochodzi do sytuacji, w których agama tak bardzo obsesyjnie dobija się do szyby terrarium, że wszelkie funkcje fizjologiczne takie jak jedzenie czy wydalanie a nawet picie nie mają już miejsca w terrarium bo agama jest zbyt skupiona na jego opuszczeniu i zamiast traktować je jako swoje właściwe miejsce pobytu po prostu z niego ucieka. Zachowuje się wtedy jak zupełnie dzika jaszczurka, złapana w naturalnym środowisku i zamknięta w słoiku. Nie świadczy to o wielkiej mądrości agamy, która "nie chce nabrudzić w terrarium" i nie jest powodem do zachwytu opiekuna co niestety często się zdarza. Świadczy to o zaburzeniu poczucia bezpieczeństwa i odczuwaniu niepokoju w terrarium, które powinno być dla jaszczurki bezpiecznym, właściwym miejscem pobytu. Więcej na temat wypuszczania agam z terrarium, jego skutkach i o tym jak zachować w nim umiar znajduje się tutaj: http://pogona.pl/artykuly_58_wypuszczanie-jaszczurek-z-terrariow-.html

Autor

Agnieszka Oborska

30.01.2020