Zimowanie agam

Zimowanie: jest to stan bardzo podobny do hibernacji, różniący się od niej stopniem obniżenia temperatury ciała i spowolnienia metabolizmu. W warunkach naturalnych, przeważnie od lipca, gdy temperatura spada i czuć w powietrzu zimę, agamy kopią norki i zakopują się w nich na okres 2-3 miesięcy. W ten sposób mogą przetrwać czas w którym następuje deficyt pokarmu oraz mogą odpocząć po okresie rozrodczym i przygotować się do kolejnego. 

W warunkach hodowlanych agamy również odczuwają jesienny spadek temperatury w naszych mieszkania (co za tym idzie w terrariach), co nastawia ich zegar biologiczny na zimowanie. Nie dotyczy to jednak wszystkich osobników, są jaszczury które pomimo spadku temperatury nie są zainteresowane zimowaniem, inne znowu chcą zimować już we wrześniu, jeszcze inne dopiero w styczniu. Oczywiście nie ma reguły i upodobania brodaczy mogą zmieniać się wraz z wiekiem. 

Istnieje wiele teorii o tym, co zrobić gdy zbliża się okres zimowania brodaczy. Niektórzy hodowcy myślą, że zmuszenie brodacza do snu zimowego przez obniżenie temperatury i światła jest dobrym wyjściem z sytuacji, podczas gdy inni próbują przeszkodzić jaszczurkom w kilkutygodniowej wyprowadzce z terrarium (często kierując się własnymi pobudkami jak np. brak wystroju w terrarium, nie mając na uwadze zdrowia zwierzęcia). Osobiście uważamy, że najlepszym wyjściem z sytuacji jest pozwolenie smokowi na zachowanie, które przychodzi mu naturalnie i to będzie najrozsądniejszym i najzdrowszym wyjściem z sytuacji. 

* Jaszczurka przybiera ciemne barwy 
* Chowa się w chłodniejsze miejsca 
* Przysypia w chłodniejszych miejscach lub pod promiennikiem 
* Kopie w terrarium 
* Je mniej lub odmawia przyjmowania pokarmu 
* Staje się mniej aktywna 

Pamiętaj! Powyższe zachowania mogą również być spowodowane stanem chorobowym lub wadliwym działaniem żarówki UVB - dlatego po spostrzeżeniu powyższych zachowań należy oddać kał brodacza do badania i zawieźć go do weterynarza, aby sprawdzić ogólny stan zdrowia, wagę itd. (opisane poniżej) 

Zaleca się zimować jaszczurki które ukończyły już rok życia, zimowanie młodszych osobników jest niewskazane. 

Zimowanie powinno być zaplanowanym wcześniej procesem, który powinniśmy poprzedzić następującymi czynnościami: 

* 4-6 tygodni przed planowanym spoczynkiem, obowiązkowo musimy oddać kał agamy do badania. Czas ten pozwoli nam na ewentualne leczenie naszego podopiecznego przed planowanym zimowaniem. Badanie należy wykonać obowiązkowo, nawet jeśli nie decydujemy się na zimowanie. Kał badamy profilaktycznie (nawet jeśli nie podawaliśmy planktonu łąkowego). 

* W przypadku gdy posiadamy dorosłą samicę (lub agamę której płci nie jesteśmy pewni) którą mamy zamiar zimować, a nie miała ona w roku poprzedzającym jaj, zalecamy wykonanie badania USG aby wykluczyć "pseudo ciążę" - zimowanie z kulami  żółtkowymi (zalążki jajek) w brzuchu może skończyć się tragicznie.

* Zalecane jest wykonanie badania krwi, ponieważ pozornie zdrowa agama może cierpieć na problemy zdrowotne niewidoczne "gołym okiem". 

* 2 tygodnie przed planowanym rozpoczęciem zimowania należy zmniejszyć podawaną ilość pokarmu.

* sprawdzić u weterynarza ogólny stan zdrowia, czy jaszczurka ma wystarczająco dużo rezerw tłuszczu (tłuszcz jest magazynowany u nasady ogona) oraz wagę (gwałtowny spadek masy ciała podczas zimowania zwiastuje choroby wymienione poniżej) 

* tydzień przed planowanym zimowaniem należy skracać cykl oświetlania oraz zmniejszać temperaturę (1-2h / 2°C dziennie)

* dzień po ostatnim posiłku przed zimowaniem, należy wykapać agamę tak aby opróżnić jelita, ponieważ podczas zimowania niewydalony pokarm zacznie gnić w jelitach co może skończyć się zakażeniem, a najczęściej śmiercią. 

* przed oraz w trakcie zimowania należy sprawdzić czy jaszczur nie jest odwodniony (naciągamy lekko skórę na grzbiecie, jeśli wraca w miarę szybko do poprzedniej pozycji jest wszystko ok, jeśli jednak skóra wraca powoli powinniśmy nawodnić gada) 

* warto również poinformować wszystkich domowników o fakcie, iż przez najbliższe 2 miesiące terrarium nie będzie tętniło życiem jak co dzień oraz nie będzie można wyciągać jaszczurek z terrarium ani ich karmić. 

* Odtworzenie warunków naturalnych w warunkach hodowlanych 
* Agamy po spoczynku zimowym są znacznie bardziej aktywne w ciągu roku 
* Zwiększa się ich odporność przez co są znacznie mniej podatne na choroby i zakażenia 
* Zwiększa się ich żywotność 
* Kilka tygodni po zimowaniu zaczynają się gody, które dzięki napełnieniu sił witalnych przebiegają sprawniej. Samice rzadziej mają problemy z zatrzymaniem jaj, przebiegiem ciąży oraz jaja są produkowane w większej ilości. Samcom zwiększa się popęd oraz płodność. 
* Zmniejszenie tkanki tłuszczowej wątroby (ważne głównie przy otłuszczonych osobnikach) 

                                Fot. by Cesash 

Agamy powinny być przez cały okres zimowania pod stałą kontrolą swojego opiekuna. Szczególną uwagę powinniśmy zwrócić na następujące czynniki: 
* Temperatura panująca w terrarium / pojemniku 
* Widoczna utrata masy ciała (powoduje zbyt wysoka temperatura lub pasożyty) 
* Śmierdzący, wodnisty stolec 
* Podkrążone oczy 
* Wolny nawrót skóry po odciągnięciu (opisane powyżej) 
* Zanieczyszczane okolice kloaki 
* Problem w utrzymaniu otwartych oczu 

Są to często objawy odwodnienia, pasożytów lub choroby. W takim przypadku powinniśmy się bezzwłocznie skontaktować z weterynarzem. 

Po uprzednim wprowadzeniu jaszczurki w zimowy letarg musimy wybrać miejsce w jaki chcemy przeprowadzić omawiany proces. Możemy to zrobić w terrarium albo w osobnym pojemniku / zbiorniku.

Do przeprowadzenia zimowania niezbędne będzie: 
* pomieszczenie w którym temperatura wynosi ok. 16°C  (chyba że zimujemy w terrarium)
* termometr 
* pojemnik przeznaczony do zimowania agam z wentylacją grawitacyjną (góra / dół) 
* miseczka z woda 
* ręcznik\ręczniki papierowe\piasek (podłoże stosowane w terrarium, ręczniki pod wpływem wilgoci mogą się rozpadać) 
* kryjówka (np. z kartonu) 

                                                   Fot. Zimowanie agam w pojemnikach plastikowych. by Cheri Smith reptilerooms.com 

Jeśli podczas zimowania zauważymy, że nasza agama się przemieściła i zmieniła miejsce spoczynku - nie jest to powodem do niepokoju. Zdarza się, że agamy brodate podczas zimowania przebudzają się, przejdą się po terra bądź napiją wody i powracają do snu. 

Zimowanie poza terrarium:

Przygotowane do zimowania (wypróżnione, przebadane) i niskiej temperatury (należy przyzwyczajać do niej gada stopniowo - opisane powyżej) zwierzaki umieszczamy w pojemniku z ręcznikami papierowymi na dnie, miseczką oraz kryjówką (np. z pudełka kartonowego). Pojemnik przenosimy do pomieszczenia w którym jest temperatura ok. 16°C. Jeśli w danym pomieszczeniu temperatura spada znacząco poniżej 15-16 st wtedy możemy zastosowac kabel grzewczy do podniesienia temperatury. Wtedy - kabel grzewczy układamy pod pojemnikiem , podpinamy do termostatu i ustawiamy na 16°C. (Sondę od termostatu ustawiamy przy dnie!!). Pojemniki ustawiamy jak najdalej od okna/drzwi tak, aby unikać przeciągów i skoków temperatury. Musimy pamiętać o codziennej kontroli zimujących smoków (tak, aby ich nie budzić). 

Zimowanie w terrarium

Przygotowania do niego przeprowadzamy analogicznie jak do zimowania poza terrarium. Różnica polega na tym, że nie przenosimy agamy w momencie jej zaśnięcia, tylko pozwalamy jej spędzic cały okres snu w zbiorniku. Dla poprawienia komfortu zasłaniamy przednią szybę np. kocem. Chodzi tutaj o to, aby światło padające z zewnątrz nie przeszkadzało lub budziło jaszczurki. Zimowanie w terrarium odbywa się w wyższej temperaturze niż zimowanie poza terrarium - jest to zazwyczaj temperatura pokojowa. Dla niektórych osobników zbyt wysoka temperatura może wiązać się z problemami z zśnięciem, niższym komfortem snu, dłuższym okresem zimowania. 

Podczas kontroli należy : 

* Sprawdzić temperaturę panującą w pojemniku 
* Sprawdzić nawodnienie organizmu gada (przez delikatne naciągnięcie skóry) 
* Wymienić wodę na świeżą 
* Kontrolować brak zanieczyszczeń na podłożu oraz pasożytów np. roztoczy 
* Kontrolować wagę agamy poprzez ważenie jej ok. raz na 2 tyg. (Przez całe zimowanie waga nie powinna spaść więcej niż 10-15% początkowej masy ciała)

Wybudzanie agam: 

Po okresie 6 - 8 tygodni możemy przystąpić do wybudzania jaszczurki. Nie robimy tego gwałtownie, jest to odwrotny proces w stosunku do zimowania, czyli stopniowo zwiększamy temperaturę i światło ( kolejno włączając świetlówkę UVB później żarówki grzewcze) oraz podawany pokarm. 
Pokarm zaczynamy podawać w monecie gdy jaszczurka zacznie wylegiwać się pod promiennikiem (ciepło przyśpiesza proces trawienia). Przez pierwsze kilka dni podajemy pokarm lekkostrawny (zieleninę oraz wybieramy karmówkę z cienkim pancerzem chitynowym lub zaraz po wylince) oraz wodę. Po tak długim okresie bezczynności nie powinniśmy nadwyrężać układu pokarmowego. 


Źródła: 
Własne doświadczenia 
Pogona.pl 
helpforyourpet.com 
pxleyes.com 
reptilerooms.com 
augusta-dragons.de 

Konsultacja:

Lek. wet. Marta Marciniak